بخش نقد و بررسی

رنج و معنا: سفری به عمق انسانیت وقتی برای اولین بار اسم کتاب «رنج و معنا» را شنیدم، فکر کردم قرار است با اثری فلسفی و سنگین روبه‌رو شوم که شاید بیشتر مناسب کتابخانه‌های دانشگاهی باشد. اما وقتی کتاب را باز کردم و شروع به خواندن کردم، متوجه شدم که این کتاب نه فقط درباره رنج، بلکه درباره خودِ زندگی است؛ درباره چیزی که همه ما، در هر گوشه‌ای از جهان، به شکلی از آن عبور کرده‌ایم. نویسنده در این اثر، با نثری روان و گاهی شاعرانه، دستمان را می‌گیرد و ما را به دنیای عمیق‌تری از خودمان می‌برد. این کتاب یک جست‌وجوی خالصانه است برای فهمیدن اینکه چرا رنج وجود دارد و چگونه می‌توان آن را به چیزی معنا‌دار تبدیل کرد. چرا رنج؟ یکی از چیزهایی که من را در همان فصل اول کتاب جذب کرد، این بود که نویسنده رنج را نه به عنوان یک مجازات یا اشتباه، بلکه به‌عنوان یک فرصت مطرح می‌کند. او از آیاتی مثل «لقد خلقنا الانسان فی کبد» (ما انسان را در رنج آفریدیم) شروع می‌کند تا بگوید که رنج بخشی طبیعی از زندگی ماست؛ چیزی که نمی‌توان از آن فرار کرد. اما همین رنج، اگر درست فهمیده شود، می‌تواند ما را به سوی رشد و کمال ببرد. سبک نوشتار و ساختار کتاب کتاب به شکلی ساده و در عین حال دقیق نوشته شده است. فصل‌های مختلف، از چیستی رنج گرفته تا راه‌های مواجهه با آن، به طور منظم به هم متصل هستند. چیزی که خیلی دوست داشتم این بود که نویسنده مفاهیم دینی را با مباحث روانشناسی و حتی مثال‌های روزمره ترکیب کرده بود. برای مثال، در جایی درباره کنترل لذت‌های زودگذر صحبت می‌کند. او به این اشاره می‌کند که خوشبختی واقعی از درک معنا می‌آید، نه از لذت‌های گذرا. اینجا بود که با خودم فکر کردم چقدر این جمله در زندگی ما واقعی است. نقاط قوت کتاب ۱. پیوند مفاهیم دینی با زندگی واقعی چیزی که باعث می‌شود این کتاب برای من به‌شدت قابل لمس باشد، این است که نویسنده فقط حرف‌های تئوری نمی‌زند. او از آیات قرآن و احادیث ائمه مثال می‌آورد، اما این مفاهیم را به زبانی ساده و امروزی توضیح می‌دهد. ۲. نثر روان و صمیمی این کتاب، آن حس سرد و جدی کتاب‌های فلسفی را ندارد. انگار نویسنده خودش کنارت نشسته و دارد با تو حرف می‌زند. بعضی جمله‌های کتاب برایم شبیه یک تلنگر بودند، مثل این: «رنج، نه دشمن که آینه‌ای است که تو را با خودت روبه‌رو می‌کند.» ۳. مثال‌های ملموس نویسنده از مثال‌های واقعی و روزمره برای توضیح مفاهیم استفاده کرده است. این به من کمک کرد که بتوانم راحت‌تر با موضوعات ارتباط برقرار کنم. نقدهایی که دارم البته باید بگویم که کتاب خالی از ایراد نیست. مثلاً به نظرم نویسنده می‌توانست بیشتر درباره چالش‌های امروزی، مثل فشارهای اقتصادی یا تأثیر شبکه‌های اجتماعی بر احساس تنهایی صحبت کند. همچنین، گاهی در بعضی فصل‌ها حس می‌کردم که مفاهیم تکرار می‌شوند و می‌شد خلاصه‌تر و منسجم‌تر بیان شوند. چرا باید این کتاب را خواند؟ اگر کسی از من بپرسد این کتاب را برای چه کسانی پیشنهاد می‌کنی، می‌گویم: برای همه. برای کسانی که درگیر یک بحران هستند و می‌خواهند بدانند چطور از آن عبور کنند. برای کسانی که دنبال معنایی عمیق‌تر در زندگی‌شان می‌گردند. و حتی برای کسانی که صرفاً می‌خواهند یک اثر متفاوت درباره زندگی و انسانیت بخوانند. «رنج و معنا» یکی از آن کتاب‌هایی است که وقتی تمامش می‌کنی، حس می‌کنی تغییر کرده‌ای؛ نه به‌خاطر جواب‌هایی که داده، بلکه به‌خاطر سوال‌هایی که در ذهنت ایجاد کرده است. و شاید همین، بهترین ویژگی این کتاب باشد. نقد و بررسی از: فاطمه رضایی از تهران.

رنج و معنا: سفری درونی که همه را همراه نمی‌کند کتاب «رنج و معنا» نوشته مهدی فخاران، در نگاه نخست جذاب و پرکشش به نظر می‌رسد. عنوانی که وعده‌ی تأملی عمیق درباره‌ی رنج‌های زندگی و یافتن معنایی نو در دل آن‌ها می‌دهد. اما صادقانه بگویم، این کتاب برای من تجربه‌ای دوگانه بود: پر از نکات قابل تأمل، اما در عین حال، فاصله‌ای ملموس با زندگی واقعی و دغدغه‌های روزمره داشت. درخشش قلم نویسنده بگذارید از نکات مثبت شروع کنم. فخاران قلمی روان و نثری ساده دارد که حتی وقتی درباره‌ی مفاهیمی پیچیده مانند رنج و رشد معنوی سخن می‌گوید، باز هم مخاطب را سردرگم نمی‌کند. او توانسته آیات و احادیثی که به رنج و صبر اشاره دارند را با مهارت در متن خود جای دهد. برخی از تفسیرهای او درباره‌ی ارتباط میان رنج و خودشناسی، بی‌تردید عمیق و الهام‌بخش‌اند. مثلاً وقتی از «صبر» به عنوان پلی به سمت رشد درونی صحبت می‌کند، مخاطب را وادار می‌کند به جنبه‌های نادیده‌ای از زندگی خود بیندیشد. این رویکرد، قطعاً برای کسانی که به دنبال معنای عمیق‌تر در رنج‌هایشان هستند، می‌تواند ارزشمند باشد. اما چرا این کتاب مرا قانع نکرد؟ مشکل اصلی من با «رنج و معنا» در این بود که احساس کردم نویسنده در دنیای دیگری سیر می‌کند، دنیایی که از واقعیت‌های زندگی روزمره فاصله دارد. کتاب پر از ایده‌های زیبا و تفکرات بلندپروازانه است، اما وقتی آن‌ها را در موقعیت‌های واقعی زندگی قرار می‌دهید، کمتر به دردتان می‌خورند. برای مثال، نویسنده بارها از رنج به عنوان بستر رشد صحبت می‌کند، اما کمتر به این می‌پردازد که چگونه می‌توانیم در لحظه‌ای که با رنج دست‌وپنجه نرم می‌کنیم، آن را مدیریت کنیم. آیا صِرف آگاهی از اینکه رنج می‌تواند معنا داشته باشد، برای تحمل آن کافی است؟ به نظرم نه. تکرار مفاهیم یکی دیگر از ایراداتی که به نظرم در کتاب وجود دارد، تکرار بیش‌ازحد برخی ایده‌هاست. فاصله با مسائل روزمره نکته‌ای که برای من جالب بود اما در نهایت به نقطه‌ی ضعف تبدیل شد، نگاه بیش از حد معنوی نویسنده به رنج بود. این نگاه شاید برای کسانی که دغدغه‌های فلسفی و معنوی دارند، دلپذیر باشد، اما برای کسی مثل من که بیشتر با رنج‌های ملموس و روزمره مانند فشارهای مالی، استرس کاری یا بحران‌های اجتماعی دست‌وپنجه نرم می‌کند، این نگاه کافی نیست. به نظرم اگر نویسنده تلاش می‌کرد مسائل ملموس‌تری مانند اضطراب‌های ناشی از شرایط زندگی مدرن را در کتاب بگنجاند، مخاطبان بیشتری می‌توانستند با آن ارتباط برقرار کنند. آیا این کتاب را توصیه می‌کنم؟ به نظر من، «رنج و معنا» کتابی نیست که برای همه مناسب باشد. اگر اهل اندیشه‌ورزی عمیق هستید و به دنبال یافتن معنای تازه‌ای در دل سختی‌ها می‌گردید، این کتاب می‌تواند برایتان الهام‌بخش باشد. اما اگر مثل من به دنبال راهکارهایی عملی برای مواجهه با مشکلات واقعی زندگی هستید، شاید این کتاب نتواند انتظارات شما را برآورده کند. در مجموع، این کتاب بیشتر شبیه دعوتی است به تأمل و بازاندیشی، تا راه‌حلی عملی برای عبور از رنج‌ها. برای من، این سفر درونی زیبا بود، اما کافی نبود. *علی محمدی – تهران*.

درود بر نگارنده ی اثر بسیار دلنشین رنج ومعنا با عرض ادب خدمت شما بزرگوان باید گفت رنج ومعنا کتابی است که انسان را با احساساتی که در طول سفرش به دنیای پر هیاهو تجربه می کند را مورد بررسی قرار داده است و دیدگاه های خودرا نسبت به چالش های زندگی با استناد به ایات وروایات وسخن وحدیث ائمه معصومین وقرآن ارائه داده و سعی در ژرف اندیشی ونگاهی نو به زندگی داشته دیدگاهی اسلامی وحتی همه جانبه که انسان را به سعادت اخروی می رساند همانطور که ازنام کتاب پیداست نویسنده ی این اثر قصد در نشان دادن جلوه وعظمت رنج دارد وبراین معتقد است که رنج هایی که انسان می کشد می تواند معنای اورا شکل دهد نویسنده در ابتدای کار احساساتی همچون شادی لذت وعشق رادر زیر ذره بین مورد بررسی قرار داده وبا دیدگاه منطق محور قصد دارد شیوه ی درست ابراز وکنترل آن را به خواننده عرضه دارد منابعی که نویسنده در این کتاب استفاده کرده است همچون غرر الحکم واحادیث نشانه از روحیه ی دینی وانسجام فکری وتعلقش به توحید خداوند و ولایت علی(ع )ونبوت پیامبر اسلام (ص) دارد نقل داستان های ازقرآن وآدم وحوا و... نشان از آن دارد که نویسنده به تاریخ، فرهنگ وهنر اهمیت می دهد "الخصوص تاریخ مذهبی ودینی " در صحفه ۹۰ نویسنده اثر از روانشناسی رنگ استفاده کرده وسفید وسیاه در تابلو ی نقاشی را نشان دهنده روح زنده در اثری هنری می داند وهریک را درای ویژگی هایی که باعث میشود دنیای درونی هنرمند را کشف کرد باتوجه به این که نویسنده این اثر تازه کار است وتجربه ی سوم نوشتار کتابش است کتاب خوبی است وقابل تمجید اما نقاطی ضعفی در کارش مشاهده میشود که در ادامه به آنها می پردازم ۱ زیاد استفاده کردن از حدیث ونقل قول های بزرگان هرچند می تواند نقطه ی مثبتش نیز باشد اما چنین انگاره می شود که نویسنده اثر تنها پیروی خط فکری دیگران است واز خود خط فکری منسجمی پیدا نکرده است ۲ روز مره بودن ان طوری که فردی که کمی درجامعه گشت وگذار داشته باشد ویا درجامعه باشد آنهارا شنیده است منظور که حتی کسی که این کتاب را نخوانده باشد نیز اینهارا می داند وچیزی خاصی عرضه نکرده است ۳نوع نگاهش به رنج می تواند بعضی خوانندگان را به مخالفت وادارد اما درکل می توان از نوشتار این کتاب فهمید که شخص نویسنده فردی احساسی ورنج کشیده است ورنج خود واطرافیانش باعث این نوع جهان بینی برای اوشده است او همدلی خودرا در اواخر کتاب چنین نشان می دهد که ما باید در سرنوشت دیگران به نوبه ی خود تاثیر گذار و فرد را از رنج خلاصی دهیم اما گرفتن رنج کسی از او نوعی خیانت به اوست نویسنده فردی است که خشت خشت جامعه را با پوست واستخوان لمس کرده است ودیدگاهی بین فردی دارد درجایی نویسنده اثر نوشته بود کسی که به خدا نزدیک نباشد بلا کمتر به سرش می آید وخدا اورا به حال خود واگذارده درحالی که خداوند تبارک متعلق به یک دیدگاه خاص نیست وبین بندگانش هیچ فرقی نمی گذارد مگر در اعمالی که انجام می دهند ومجاهدتی که از خود به خرج می دهند واین رحمنیت خدارا می رساند رحیمیت خداوند تنها به مردم مومن می رسد شاعر می گوید فلک به مردم نادان دهد زمام مراد تواهل دانش وفضلی همین گناهت بس اقای فخاران در اثر خود بر شکر گذاری ودعا به عنوان پاد زهری در سختی ها یاد کردند واشاره داشتن که نیاز به تخصص ندارد وهرکسی می تواند این کارهارا انجام دهد دراینجا یاد یک بیت شعر از حافظ می افتم در عین تنگ دستی درعیش کوش ومستی کاین کیمیای هستی قارون کند گدارا. درکل این کتاب باررویکرد دینی ونگاهی به روانشناسی وآثار در زمینه دین روانشناسی فلسفه تاریخ وانسان گرایانه یک کتابی چند جانبه است که باترکیب وتجمیع علوم مختلف که نویسنده درطول عمر به دست اورده است شکل گرفته در قسمتی آقای فخاران شخصیت شهودی را بی نظم خطاب کرده وگفته است اگر کسی که شهودی وخلاق است به تواند برنامه بریزد جزء افراد موفق جامعه است وگرایش این نوع شخصیت ها را نسبت به بقیه شخصیت ها به فرار ازواقعیت و توسل رسانه های اجتماعی ومواد مخدر و... بیشتر دانسته لذت وشادی ازهم جدا کرده وهورمون های دوپامینی که تولید میشود توسط مغز را عامل اعتیاد انسان به ماده ای یا کاری دانسته یا حتی عشق را نویسنده اثر بر کنترل نفس تاکید بسیاری دارد دراینجا یاد کلامی از ابوسعید ابوالخیر شاعر عارف مشهور قرن ۴ افتادم ذحب النفس الا فلا نفس ات را بکش وگرنه هیچ کاری نکرده ای این کتاب من راهمچنین یاد کتاب انسان در جستجوی معنا می اندازد که افرادی در این کتاب شکنجه های خاص می شدند طوری که دیگر هیچ احساسی را تجربه نمی کردند نویسنده اثر نظراتش مطابق با نظام فکری کتاب انسان درجست جوی معنا نوشته ی ویکتور فرانکل است ازنظر زبانی متن کتاب روان ، سیال وامروزی ست ازنظری فکری عمق بسیار واندیشه گرایانه است واز نظر طراحی بسیار عالی صحفه ارایی شده وجلدی مناسب دارد در کل نگارش این اثر را به دوست وبرادر خوبم جناب فخاران تبریک عرض می کنم وامیدوارم روز به روز موفقیت بیشتری کسب کند ودرعرصه های علمی دانشگاهی و... بدرخشد ارداتمند شما علی آهنگر.