وقتی که در بحران وجودی زندگی‌ام شکست خوردم، در فرآیند بازگشت بعد از اون بحران با مردم، فامیل و جامعه‌ای رو به رو شدم که من رو قضاوت می‌کردن! یعنی مشکل دو تا شد! خود اون بحران و قضاوت‌های مردم.

خبر ها از بروز مشکلات و نحوه مواجه شدن من با این بحران (پاسخ من به این بحران)، همه جا پیچیده شده بود به وسیله افرادی که مرا در آن موقعیت خاص دیده بودند اونها این داستان رو همه جا می‌نشستند تعریف می‌کردن!

این واقعه برای من یک بحران وجودی بزرگ شده بود؛ یعنی نه تنها یک مشکل اداری و ناتوانی و شکست، بلکه یک زوال هویتی و معنایی محسوب می‌شد… پخش شدن خبرها توسط اون افراد برای من تبدیل به یک داغ ننگ اجتماعی شده بود که فشار بحران را چند برابر می‌کرد…

من ابتدا با واکنش‌های انفجاری و هیجانی و تند نشون دادن می‌خواستم، بگم که نه! این چیزا درست نیست! مقصر من نبودم! آنها همه‌شان با من لج کرده بود، من رو تنبیه می‌کردن، با من دشمن بودند، اونا بودن که با من لج داشتن!… برای محافظت از خودم، داستان‌هایی می‌ساختم که در آنها خود را قربانی شرایط و رفتار ناعادلانه فرماندهان جلوه می‌دادم…

من همیشه در انکار و تردید بودم، داستان‌های بسیاری می‌ساختم که آمیخته‌ای از حقیقت و خیالات خودم (دروغ) بود، که ثابت بشه؛ من مقصر نبودم! من مقصر نیستم! شرایط اینگونه بود، تا رنجی (جهنمی) که در درون داشتم ادراک می‌کردم، و در بیرون برای دیگران قابل درک نبود! قابل درک بشه!

بینش و گذار، حرکت از انکار به پذیرش:

شفا کی بود؟ وقتی من فهمیدم که شاید ناظران بیرونی هم درست می‌گن! شاید مردم دارند درست می‌گن…. شروع به پذیرش این احتمال که شاید ناظران بیرونی هم درست می‌گویند….

مسئله سر این نبودش که من می‌تونستم در اون بحران یک پاسخ بهتر بدم، و الان شرم داشته باشم! نه! اصلا! مسئله اصلا شرم و قضاوت بیرونی یا درونی نبود… مسئله بخشش و پذیرفتن بود. مسئله آرامش خودم بود. که حالا میسر شده بود. من ابتدا بحران وجودی‌ام خودم (و واکنش که در اون بحران نشون دادم) را کاملا مشروع برای خودم دانستم و خودم را بخاطرش بخشیدم و به صلح رسیدم. و سپس طرز فکر ناظران بیرونی (دیگران) را حقیقت شمردم.

بخشش خود و پذیرش دیدگاه دیگران

بهبودی یک فرآیند دو مرحله‌ای است:

مفهوم توبه

توبه یعنی چی؟ رابطه بین اختیار و جبر چیست؟

اگر چگونگی واکنش ما نسبت به یک موقعیت (بحران) وابسته به ناخودآگاه و عقده‌های درونی شکل گرفته در گذشته‌مان است، پس دیگر توبه یعنی چه؟

یعنی ما در یک موقعیت قرار گرفتیم و پاسخ درستی به آن موقعیت نداشتیم! و این پاسخ نادرست ما به آن موقعیت بخاطر (ژنتیک، عقده‌های سرکوب شده، الگوهای فکری که در موقعیت‌های زندگی‌مان تا آن لحظه شکل گرفته، و….) بوده. (در آن لحظه ما اختیار قابل توجهی برای پاسخ متفاوت دادن به آن بحران نداشتیم!)

پس توبه چیه؟ اینکه ما می‌گیم لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین!

مسئولیت مشکل را گردن می‌گیریم! این چه اتفاقی است؟

و چرا شیطان زمانی که در بحران امتحانش قرار گرفت این کار را نکرد و گفت: گفت: خدایا، چنانکه مرا به گمراهی و هلاکت کشاندی من نیز در زمین (هر باطلی را) در نظر فرزندان آدم جلوه می‌دهم (تا از یاد تو غافل شوند) و همه آنها را به گمراهی و هلاکت خواهم کشاند.

چه چیزی اینجا فرق می‌کند؟ چرا نحوه واکنش اینقدر مهم است؟

آیا شرم باعث می‌شود؟ که این گونه رفتار کنیم؟ شرم از چی؟ اگر بدانیم در پس هر امتحانی، رشد و حکمت برای ما وجود دارد… و این امتحان قسمتی از تقدیر بوده است که رخ داده، اما واکنش ما نسبت به این امتحان (پذیرفتن مسئولیت) به اختیار خودمان است و تعیین‌کننده است!

ما معمولا اشتباه می‌کنیم! در اولی خود را شماتت می‌کنیم! بخاطر انتخابی که در شرایط بحران گرفتیم، در دل خود احساس شرم می‌کنیم! و نمی‌خواهیم حقیقت را بپذیریم، چرا؟ چون فکر می‌کنیم اگر حقیقت را بپذیریم باید با خودمان روبرو شویم! با حس شرم! ولی اشتباه می‌کنیم، وقتی این را بپذیریم، شرمی شفا پیدا می‌کنیم! درباره اشتباهات گذشته‌مان هیچ قضاوت و شرمی در کار نیست! ما در آن موقعیت بهترین تصمیم ممکن را با توجه به (حالت وجودی و نحوه ادراک‌مان از جهان) گرفتیم.

شفا و رشد، نه در انکار اشتباهات و نه در غرق شدن در شرم و حسرت، که در پذیرش مسئولیت رهایی‌بخش نهفته است. این پذیرش، ما را از قربانی بودن نجات می‌دهد و قدرت عمل در زمان حال را به ما بازمی‌گرداند.

یکی از بزرگترین معضلات ذهنی انسان مدرن، یعنی فلج تحلیلی و پشیمانی از مسیرهای انتخاب نشده است….

دانش‌جویی از من پرسید که کدام رشته تخصصی برم؟ کدام دانشگاه برم؟ کدوم بهتره نکنه؟ اگه ازدواج کنم بهتره؟ اگه مجرد بمونم؟ چیکار کنم؟ گفتم هیچ روش جادویی وجود نداره که تو بتونی به جای یک پدر با زن و چند تا بچه زندگی کنی، بعدش بیای و در قالب یک مرد مجرد که اصلا ازدواج نکرده زندگی کنی تا ببینی کدوم بهتره! اونوقت شاید می‌تونستم مقایسه کنیم. اگه اینطوری بود خیلی خوب بود ولی اینجوری نیست. دنیا اینجوری کار نمی‌کنه!

اگه برم رشته فلان بهتره؟ یا اگه برم فلان دانشگاه؟ اگر برم سرکار این کار یا نه؟ + نمی‌دونم! هیچکس نمی‌دونه! تو اینجوری داری وقت و زندگیت رو تلف می‌کنی. تو فقط یکبار قراره زندگی کنی. [مفهوم اگزیستانسیالیستی]

خوب حالا فرض کن تصمیم گرفتی بری دانشگاه فلان، یا اصلا استعفا بدی از دانشگاه رفتن یا تصمیم گرفتی طلاق / ازدواج کنی! فرض کن یک تصمیم گرفتی! (طلاق/ازدواج/ _ شغل/ استعفا و…)

حالا بگیم ای بابا (اینکه تصمیم بدیه) اینکه دانشگاه بدیه! کاش می‌رفتم اون دانشگاه… از کجا معلوم که اون تصمیم (اون دانشگاه) برای تو دانشگاه بدتری نبود؟ یا بهتری بود؟ یا فرقی نمی‌کرد!

پیامدهای مخرب این ذهنیت…

1. اتلاف وقت و انرژی: فرد در چرخه‌ای بی‌پایان از اگر…ها و چه می‌شد اگر…ها گرفتار می‌شود و انرژی ذهنی و زمانی خود را که می‌توانست صرف ساختن زندگی فعلی‌اش کند، هدر می‌دهد.
2. فلج تصمیم‌گیری: ترس از انتخاب غلط، فرد را از گرفتن هر تصمیمی بازمی‌دارد و او را در وضعیت بلاتکلیفی و استرس دائمی نگه می‌دارد.
3. نارضایتی همیشگی: حتی پس از گرفتن یک تصمیم خوب، این ذهنیت باعث می‌شود فرد همیشه به دنبال گزینه بهتری که فکر می‌کند از دست داده بگردد و هرگز از انتخاب خود راضی نباشد.

راه حل عملی در چیست؟ تغییر از انتخاب درست به درست انتخاب کردن…

به جای گیر کردن در دام بهترین تصمیم؛ یک؛ تغییر پارادایم… به جای تمرکز بر یافتن تصمیم درست. بر درست اجرا کردن تصمیمی که گرفته‌ایم تمرکز کنیم.

تفسیری از روانشناسی یونگ

یونگ، انسان را چند بخش تقسیم می‌کنه من اینجا سریع می‌گم و رد می‌شم، خودآگاه (تقریبا همان ایگو) ساحت ناخودآگاه (محلی پر از نمادها و قیدها و حالت‌ها) ساحت self! این مهم‌ترین قسمت درون ماست! بزرگ‌ترین. والا ترین بخش روان ما. من self رو همون نفحته روح الهی می‌دونم … همان بخشی از روح الهی که درون ما دمیده شده… همان حقیقت کل.

حالا بین این ۳ ساحت در درون ما مراودات و تعاملات است… وقتی که بحران، سوگ یا هر درد و رنج بزرگی می‌آید و ساحت خودآگاه را آسیب می‌زند… خودآگاه در مواجهه با بحران‌های بزرگ به راحتی آسیب‌پذیر می‌شود

این self است که به کمک میاد. چطوری به کمک میاد؟ خوب ساحت self که نامحدود، بی‌انتها، و اصلا مادی نیست! چطور می‌خواد بیاد کمک ما؟ (کمک خودآگاه یا ایکو) اینجا پای ناخودآگاه وسط میاد! واسطه هستش!

ناخودآگاه که با استعاره، نمادها کار می‌کنه… مثلا ما توی یک بحران گیر می‌کنیم، بحران وجودی حالا هرچی… در رویا می‌بینیم که self (حقیقت، روح الهی) به واسطه ناخودآگاه (نمادها و کهن‌الگوهای جهانی) میاد به کمک خودآگاه (ایگو) و باعث می‌شه تا خودآگاه خودش را بازآفرینی یا بازسازی کنه.

تعاریف مفاهیم که بالا آمده:

• خودآگاه: فرض کنید یک جزیره که روی آب است و دیده می‌شه
• ناخودآگاه: اعماق و اقیانوس‌های اطراف این جزیره که پنهان هست.. خاطرات سرکوب شده، الگوهای فکری ما که نشات گرفته از تجربیات گذشته است که طرز فکر حال ما را هم رقم ایجاد کرده ناخودآگاه.
• ناخودآگاه جمعی: در همون اقیانوس‌های اطراف جزیره، فقط خاطرات شخصی سرکوب شده ما نیست. (مسائل شخصی زندگی ما) بلکه مفاهیم ازلی و ابدی و پیشینی وجود دارند که جهانی اند!!! مثلا کهن‌الگوی خدا، مادر، قهرمان و…
• Self: مرکز روحانی و ازلی و ابدی و بی‌نهایت روان.

هرچیزی که بی‌نهایت است در قید نگنجد چون دیگر بی‌نهایت نیست! ناخودآگاه جمعی بی‌نهایت را در قالب حد و قید در می‌آورد تا برای ایگوی مادی قابل استفاده باشد.

درباره پرسش از خود صحبت شد! آیا می‌توانیم خود را توصیف کنیم! یا هرچه توصیفی کنیم یک حالتی است که عارض شده! پس خود (self) چیه؟

همان روح الهی است که در ما دمیده شده است که نمی‌توان ابدا وصفش کرد؟ یا در بند قید و تعریف در آوردش؟ Self (خود) واقعیت واقعی ماست؟ یا ایگو؟

شاید در لحظه مرگ نیز اولین مرحله آرام شدن همین دوباره دیدن کل زندگی و خاطراتمان باشد. آرامش نهایی در بازخوانی و مرور کل زندگی بدون مقاومت نهفته است…